Metaforik Anlatım

Bizim için önemli olan kavramların birçoğu ya soyut olduğu yahut tecrübemizde çok belirgin olmadıkları (duygular, düşünceler, zaman vb.) için, onları daha açık terimlerde anladığımız (uzay/mekan yönelimleri, nesneler vb. ) diğer kavramlar aracılığıyla kavramaya ihtiyaç duyarız. Bu ihtiyaç, kavram sistemimizde metaforik tanımlamaya yol açar.

Çoğunun okumakta ve anlamakta zorlandığımız kitapların yazarı olan felsefeciler ve bilim insanlarının en bilindik metaforlarını sizin için derlemeye çalıştım :
 

Newton'un "Evrenin Mekanik Saat" Metaforu

Isaac Newton evreni, kusursuz bir şekilde işleyen bir "mekanik saat" olarak tanımlar. Newton'un evren anlayışına göre, doğa yasaları evrendeki tüm hareketleri kusursuz bir şekilde düzenler. Tıpkı bir saatin dişlilerinin birbirine bağlı olduğu gibi, her şey neden-sonuç ilişkisine dayalı olarak çalışır. Bu metafor, deterministik evren anlayışını temsil eder.

Darwin’in “Doğal Seçilim” Metaforu

Charles Darwin, evrim sürecini açıklamak için "doğal seçilim" terimini kullanır. Doğal seçilim, hayatta kalma ve üreme başarısına sahip olan bireylerin nesiller boyunca daha fazla temsil edilmesi anlamına gelir. Darwin bu süreci, insanların en iyi özelliklere sahip hayvanları veya bitkileri seçip yetiştirdiği yapay seçilim sürecine benzetir.

Freud’un "Buzdağı" Metaforu

Sigmund Freud, insan zihnini bir "buzdağı"na benzetir. Freud’a göre, zihnin sadece küçük bir kısmı bilinçli (buzdağının suyun üstünde görünen kısmı), geri kalanı ise bilinçdışı (buzdağının suyun altında kalan büyük kısmı) olarak işlev görür. Bu metafor, insanların bilinçdışı motivasyonlarının davranışlarını nasıl etkilediğini anlatır.

Einstein'ın "Zaman ve Mekan Kumaşı" Metaforu

Albert Einstein, uzay ve zamanı "kumaş" olarak tanımlar. Einstein'ın genel görelilik teorisinde, uzay ve zaman, maddi nesnelerin var olduğu ve hareket ettiği esnek bir "kumaş" gibidir. Kütleli cisimler bu kumaşı büker ve bu bükülme, diğer cisimlerin hareketlerini etkiler. Bu, yerçekiminin nasıl işlediğini açıklamak için kullanılan bir metafordur.

Crick ve Watson’un “Hayatın Kitabı” Metaforu

Francis Crick ve James Watson, DNA'nın çift sarmal yapısını keşfettiklerinde, DNA'yı "hayatın kitabı"na benzettiler. DNA, canlıların tüm biyolojik özelliklerinin kodlandığı bir kitap gibidir. Genetik bilgi, nükleotidlerin sıralı yapısında saklanır ve bu bilgiler, hücrelerin nasıl çalışacağını "yazılı" olarak ifade eder. DNA'nın çift sarmallı yapısı, bu "bilgi deposunun" kopyalanabilir ve kuşaktan kuşağa aktarılabilir olmasını sağlar.
 

Friedrich Nietzsche: Deve-Aslan-Çocuk Metaforu

Nietzsche, insan ruhunun evrimsel bir yolculuğu olarak üç aşama tanımlar. Deve, itaat ve geleneksel değerlere bağlılığı simgeler. Aslan, bu itaatin reddedilmesi ve bireysel özgürlüğün cesur bir şekilde talep edilmesini temsil eder. Son olarak, çocuk, yaratıcılığı, saf bir başlangıcı ve yeniliği ifade eder; burada insan, kendi değerlerini yaratma yeteneğine ulaşır.

Platon: Mağara Alegorisi

Platon, insanın cehaletten bilgiye giden yolunu görsel bir metaforla açıklar. Mağarada yaşayan insanlar, sadece gölgeleri görürler. Gerçek dünya, mağaradan çıkıldığında ortaya çıkar. Bu alegori, eğitim ve bilgi arayışının önemini vurgular; bireyin kendi sınırlarını aşarak gerçeklikteki gerçeği keşfetmesini simgeler.

Arthur Schopenhauer: İrade ve Temsil Metaforu

Schopenhauer, dünyayı iki ana kavramla açıklar: irade, insanın içsel arzularını ve dürtülerini; temsil ise dış dünyayı algılayış biçimimizi ifade eder. İnsanlar, iradesinin gücüne kapıldıklarında acı çekerler. Bu metafor, varoluşun özünü anlamak için içsel motivasyonlarımızın önemli olduğunu gösterir.

René Descartes: Balmumu Metaforu

Descartes, duyuların yanıltıcı olduğunu, ancak aklın güvenilir olduğunu vurgulamak için balmumu örneğini kullanır. Balmumu, fiziksel olarak şekil değiştirse de, akılda var olan bilgi değişmez. Bu, gerçek bilginin duyularla değil, akılla elde edilebileceğini simgeler.

Albert Camus: Sisifos Metaforu

Camus, Sisifos'un kayayı tepeye itme eylemi aracılığıyla hayatın absürtlüğünü ifade eder. Sisifos'un her seferinde yeniden başlaması, insanın anlamsız bir döngüde sıkışıp kaldığını gösterir. Ancak, bu eylemdeki direnç, insanın kendi varoluşuna anlam katma çabasını simgeler.

İmmanuel Kant: Gözlük Metaforu

Kant, insan zihninin dünyayı kavrayışını "gözlük" metaforuyla açıklar. Bu gözlükler, bireyin algılarını ve anlayışını filtreler. Gerçeklik, bu zihinsel filtreler aracılığıyla yorumlanır ve bu nedenle herkesin gerçekliği farklı algılaması mümkündür.

Laozi: Su Metaforu

Laozi, suyun özellikleri üzerinden esneklik ve adaptasyon kavramlarını vurgular. Su, fiziksel olarak şekil alabilir ama aynı zamanda güçlüdür. Bu metafor, Taoist felsefenin özünü, yani doğaya uyum sağlamanın ve akışa bırakmanın önemini simgeler.

Søren Kierkegaard: İnanç Sıçraması

Kierkegaard, inanç meselesinin rasyonel düşüncenin ötesine geçişi ifade ettiğini savunur. Bu "sıçrama", bireyin mantık dışı bir inançla Tanrı'ya yönelmesini simgeler; bu süreç, kişisel bir deneyim ve derin bir bağlılık gerektirir.

Martin Heidegger: Dasein (Orada-Oluk)

Heidegger'in Dasein kavramı, varoluşun sorgulanma kapasitesini ifade eder. Dasein, insanın kendi varoluşunu anlamaya çalıştığı bir durumdur. Bu, sürekli bir anlam arayışını ve varoluşsal sorgulamayı simgeler.

Herakleitos: Nehir Metaforu

Herakleitos, "aynı nehre iki kez girilemez" ifadesiyle sürekli değişimin doğasını vurgular. Her şey akış halindedir; bu, yaşamın dinamik ve değişken doğasını simgeler. Hiçbir şey sabit değildir, her şey sürekli bir dönüşüm içindedir.

Jean-Paul Sartre: Cehennem Başkalarıdır

Jean-Paul Sartre'ın "Cehennem başkalarıdır" ifadesi, varoluşçuluğun temel temalarından biri olan bireysel özgürlüğün başkalarının yargı ve bakışlarıyla sınırlanmasını vurgular.

Linkedin post

21.10.2024