Bir karmaşıklık şiiri - Davet
Davet
Şunları bir araya toplayayım.Bir güzel muhabbet edelim” diye düşündüm.
Mutfak işinden de anlarım.
Donattım sofrayı.
Bayağı uğraştım.
Hepsinin, ayrı ayrı ne
yemekten, ne içmekten
hoşlandığını iyi bilirim.
Bayağı da para gitti.
Birinin yediğini öbürü yemez.
Ötekinin içtiğini beriki içmez.
Dört kişilik sofra kurdum.
Mumları da yaktım.
Bak hepsi, Erick Satie severdi.
Hatırladım.
Müziği de ayarladım.
Geldiler.
20 yaşında ben,
35 yaşımda ben,
40 yaşımda ben ve
bugünkü ben dördümüz.
Birden yirmi yaşımı, otuz beş yaşımın karşısına oturttum.
Kırk yaşımın karşısına da, ben geçtim.
Yirmi yaşım, otuz beş yaşımı tutucu buldu.
Kırk yaşım ikisinin de salak olduğunu söyledi.
Yatıştırayım dedim.
“Sen karışma moruk” dediler. Büyük hır çıktı.
Komşular alttan üstten duvarlara vurdular.
Yirmi yaşım kırk yaşıma bardak attı.
Evin de içine ettiler.
Bende kabahat.
Ne çağırıyorsun tanımadığın adamları evine …
Ortak davranışlar (paternler) :
Şair insanın yaş aldıkça değişen ve değişme potansiyeline sahip yaşam dinamiklerini davranış, deneyim gibi farklı perspektiflerden vurgulamadan ortak davranışları ustaca ortaya koymayı başarıyor. Ortak yemek ve müzik zevklerinin öne çıktığı ifadeler birazdan gelecek 'başkalıkların' şokunu azaltma amaçlı sanki. Ortak davranışlar, insan yaşamlarında evrimin zamanın filtresinden geçirdiği pragmatik hayatta kalma prensipleri bütünü olarak tanımlanabilir.Genel olarak gelecekle ilgili çok şey söylemeselerde, bir yol çizmede ve güvende hissetmek anlamında değerlere sahiptirler. Ortak davranış analizleri üzerinden karmaşık sistemlerin adaptasyon gerektiren iç ve dış tepkilere verecekleri tepkileri tahmin edebilmek mümkün olmakla beraber, şairin şiirinin finaline olan yolcuğunda çok açık altını çizdiği gibi, karmaşıklık şaşırtıcı dinamiklere sahiptir.
Patika bağımlılığı :
Şair, değişik yaş aralıklarında hayat görüşünün radikal farklılıklar gösterdiğini bir çatışma üzerinden yorumlayarak, gelinen yerde insanın kendisini tanımakta zorluk çekebileceğini, geçmiş değerler ve inanç kaynaklarının bu ayrışmanın temel sebebi olduğunu ustaca vurgulamaktadır. Değer ve inanç kaynaklarının bazı ögelerinin patika bağımlılığı izlemesi, kimi zaman bizi arzuladığımız yaşama doğru ilerletirken kimi zamanda çok geç farkına varacağımız geri dönüşü olmayan sapmalara yol açacaktır. Karmaşık dünyada patika bağımlılığının herkes için ortak paydası, patikaya girmenin kişisel bir tercih olmasıdır.
Belirsizlik :
Şairin sanatsal ustalığının doruğa çıktığını düşündğüm an, şiirin sonunda kafamızda kendimizle ilgili oluşan belirsizlik tablosudur. Hayatı diğerlerinin üzerinden okumanın konforunun son bulmasını istercesine oluşturulmuş dizeler, kendimizden kaçmaya çalışmanın karmaşıklığı arttırmaktan öte işe yaramayacağının işaretidir sanki. Şair mizahi bir teknikle, belirsizlikle başa çıkmanın yolunu, geçmişin değişim üzerindeki etkisini anlamakta bulmuş ancak sonunda daha çok karmaşıklıkla yüzleşilmiştir. Belirsizliği bir nedene bağlamak pratiği aşılmadan karmaşık sistemleri ve hayatı yorumlamak zordur. İnsanın yaşamı boyunca edindiği deneyimler, değerlerinin değişimi, diğer hayatlarla olan etkileşimleri belirsizliği kendi lehine çevirmek için fırsatlar olarak görülmeli ve yorumlanmalıdır.
Bağlamlar :
Şair geçmiş 'kendilerini'' bugünün 'kendisiyle' buluşturmuştur. Bugün kelimesi kuvvetli bir bağlam ifadesidir. Şiirin kavgayı anlatan dizelerinde ortaya çıkan patırtı, her 'kendinin' geçmiş bağlamındaki değer, davranış ve inançlarını yaşamakta ısrar ettiğinin göstergesi gibi. Bağlamlar, karmaşıklığı anlamak için referans alınan göstergeler değil, karmaşıklığın bizzat kendi dinamiği içinde yer alan kavramlardır. Yer,zaman...vs gibi değişkenlere göre karmaşık bir sistem analizi yapmak yerine tavsiyem tüm bağlamsal kriterleri birer dinamik olarak denkleme katmaktır.
02.07.2023