Aile şirketinde yönetici olmak
Aile şirketlerinde ve ortaklıklarında yönetici olarak çalışmanın zorlukları, özellikle dışarıdan gelen profesyonel yöneticiler için, birçok benzersiz dinamiği içerir. Bu dinamikler, organizasyon şemasının kurucu aile üyelerinin bireysel karakteristikleri, iş yapma tarzları ve ilişkileri etrafında şekillenmesiyle daha karmaşık hale gelir. Aile üyelerinin belirgin bir şekilde etkin olduğu bu yapılarda, kurumsal yönetim ilkelerine uyum sağlamak ve tarafsız bir şekilde işin başına geçmek dışarıdan gelen bir yönetici için son derece zorlu olabilir.
Kurucu Liderliğindeki Yapının Ağırlığı
Aile şirketleri genellikle kurucu liderin vizyonu ve iş yapma tarzı etrafında şekillenir. Bu, şirketin her kademesinde hissedilen ve tüm kararların merkezinde yer alan bir kültür yaratır. Kurucunun karar alma süreçlerine, aile üyeleri arasında oluşan bağlara ve şirketin büyümesine yönelik planlara müdahil olması, dışarıdan gelen profesyonel yöneticilerin kendi yöntemlerini uygulamasını zorlaştırır. Dışarıdan gelen bir yönetici, bu derin köklü kurucu liderliğin oluşturduğu yapıya adapte olmaya çalışırken, bir yandan da profesyonel bir yönetim anlayışını getirme çabasına girebilir.
Aile İlişkilerinin Yönetimi
Aile şirketlerinde, aile üyeleri arasındaki kişisel ilişkiler, iş ilişkilerini doğrudan etkileyebilir. Kardeşler, ebeveynler ve diğer aile üyeleri ya da onların isteğiyle işe alınmış kişilerin arasındaki anlaşmazlıklar ya da güç mücadeleleri, profesyonel yöneticilerin müdahale edemediği ve çözüm bulmakta zorlandığı kişisel çatışmalara dönüşebilir. Bu çatışmalar, işin günlük yönetiminde büyük engellere yol açabilir. Ayrıca, aile üyeleri arasında tarafsız kalmaya çalışmak, dışarıdan gelen bir yönetici için duygusal ve stratejik anlamda yorucu olabilir.
Kurumsal Profesyonellik Eksikliği
Aile şirketleri genellikle büyüme aşamasında iken, süreçler ve yapılar kurumsal şirketlerdeki kadar profesyonelce düzenlenmemiş olabilir. Aile üyeleri, belirli iş rollerine sahip olmadan yönetim ve operasyonlara doğrudan müdahil olabilirler. Bu durum, profesyonel bir yöneticinin sistematik ve süreç odaklı bir yönetim anlayışını uygulamasını zorlaştırır. Ayrıca, şirketin işleyişinde aile üyelerinin fazla müdahil olması, alınan kararların profesyonel ve objektif temellere dayanmamasına neden olabilir.
Güven İlişkisi ve Yetki Devri
Aile şirketlerinde yönetici olarak çalışan profesyonellerin karşılaştığı bir diğer zorluk, aile üyeleri tarafından yeterli düzeyde güven ve yetki devri sağlanamamasıdır. Aile üyeleri, dışarıdan gelen yöneticilere tam güven duymakta zorlanabilirler. Aile üyeleri, şirketin geleceğiyle ilgili kararları dışarıdan gelen bir yöneticiye emanet etmekte tereddüt edebilir. Bu durum, yöneticinin stratejik hamlelerini kısıtlayabilir ve uzun vadede yönetimde belirsizliklere yol açabilir.
Kurumsal Kimlik ile Aile Kimliği Arasındaki Çatışma
Aile şirketlerinde, şirketin kimliği genellikle aile kimliği ile iç içe geçmiştir. Aile üyelerinin isimleri, kişisel değerleri ve itibarları doğrudan şirketin marka algısını etkiler. Profesyonel bir yönetici, aile kimliği ile şirketin kurumsal kimliğini dengelemek zorunda kalabilir. Aile üyeleri, profesyonel yönetimden farklı beklentilere sahip olabilir ve bu durum zaman zaman çatışmalara neden olabilir. Bu çatışmaları yönetmek, bir yandan aileye saygı gösterirken diğer yandan profesyonel kararlar almak, yöneticiler için zorlayıcı olabilir.
Hiyerarşinin Esnekliği ve Halef Seçimi
Aile şirketlerinde, kurucu liderden sonraki halefin seçimi genellikle karmaşık bir süreçtir. Birçok aile şirketi, aile içinden bir halef yetiştirmek yerine dışarıdan bir profesyonel yönetici atamayı tercih eder. Ancak, dışarıdan gelen bir yönetici, kurucu liderin yerini doldurmakta zorlanabilir. Halef seçimi sırasında, aile üyeleri arasında bir denge sağlanması ve ailenin uzun vadeli çıkarlarının korunması yönünde baskılar oluşabilir. Bu süreç, yeni yöneticinin yetki ve kontrol alanında kısıtlamalar yaratabilir.
Sonuç
Aile şirketlerinde profesyonel yönetici olarak çalışmak, sadece iş yönetimi değil, aynı zamanda kişisel ve duygusal ilişkilerin dengelendiği karmaşık bir süreçtir. Yapının kurucunun zihinsel tuhaflıklarına veya ailenin dinamiklerine bağlı olduğu bu tür şirketlerde, profesyonel yöneticilerin zorluklarla karşılaşması, kurumsallıkta yaşanan sıkıntılar kaçınılmazdır. Bu tür bir geçiş, ancak aile üyeleri ve profesyonel yöneticilerin açık iletişimi ve karşılıklı anlayışı ile daha sağlıklı bir şekilde yönetilebilir.
Kaynaklar : Ali Saydam ve Acar Baltaş (Türk kültüründe yönetmek) yayınları.
09.10.2024